Corona is naast een gezondheidscrisis ook een bestuurlijke crisis. Terwijl in 2020 de solidariteit erg kenmerkend was, is dat nu in 2022 de polarisatie. De samenleving versplintert, de bereidheid om de maatregelen te volgen neemt af en de protesten worden steeds gewelddadiger. De vraag stelt zich dus steeds prangender hoe het bestuur van steden en gemeenten hier het best mee om kunnen gaan. Welke interventies passen, wat gaat polariseren en hoe kunnen we de samenleving opnieuw verbinden met elkaar?
De handreiking depolarisatie levert een drietal adviezen op:
- Maak interventies, in taalgebruik en uitvoering, die de retoriek van wij-zij denken niet bevestigen of versterken. Lever daaraan geen brandstof als dat niet nodig is. Verleg een deel van de professionele aandacht van de polen naar het midden, stem nadrukkelijk communicatie af op ‘het stille midden’. Wanneer je hen weet te bereiken ga je depolariseren, en gaan ze niet naar de polen geduwd worden.
- Benut twee posities. De positie ‘boven de partijen’, normstellend en handhavend, naast een positie ‘leiderschap over het midden’. Het is als bruggenbouwer nodig om directief te zijn, maar tegelijkertijd is een empathische strategie essentieel om het stille midden te versterken.
- Neem uw team, strategie- en communicatie-adviseurs mee in het denkkader van de handreiking. Depolarisatie-strategie vergt consistentie en soms ook uitwerkingen op detailniveau.
Bart Brandsma duidt aan dat doorheen de coronacrisis overheden vaak de bruggenbouwerpositie, boven de partijen, hebben gehanteerd. De communicatie die daarbij hoort is oplossingsgericht, directief en streng en houdt de samenleving actief verantwoordelijk. Essentieel, maar even belangrijk is de communicatie toegepast wanneer we leiderschap over het midden willen uitoefenen. Deze draait meer rond empathie en erkenning, geeft perspectief en duidt de situatie waar we ons in bevinden, met zorgvuldige aandacht voor de vraagstukken. Hij stelt vast dat de ene positie vaker de overhand krijgt dan de andere en stelt voor dat we beter onze communicatiestrategie kunnen aanpassen.
Concreet geeft hij zes tips:
- Van het spreken van controle over het virus naar omgang met het virus. Van bij het begin van de coronacrisis was controle het sleutelwoord, maar kunnen we nu nog werkelijk zeggen dat we er controle over kunnen hebben? Beter is de situatie erkennen en het midden aanspreken op hoe hier het best mee om te gaan. Hoe kunnen we samenwerken om de beperkingen zo licht mogelijk te maken?
- Van naleving naar vindingrijkheid en inspiratie: Naleving is cruciaal en directief, maar ook is het goed om de focus te verleggen naar de manier waarop mensen het kunnen volhouden. Leg de aandacht op inspirerende initiatieven en mensen voelen zich gesterkt door associatie.
- Van afwachten naar inspelen: Lange tijd was de boodschap dat we het maar af moeten wachten, maar de crisis blijkt hardnekkig en van onbepaalde duur. We moeten dus inspelen op de veerkracht van het midden. Ga op zoek naar bondgenoten in jouw stad of gemeente en benoem hen in je communicatie om hun aandeel in het versterken van het midden te activeren.
- Van ratio naar empathie: In het midden staan, geen pool gaan opzoeken en constructief blijven, is al een hele prestatie op zich. Dat erkennen en als bestuur dankbaarheid daarvoor tonen maakt al een wereld van verschil.
- Van de oplossing naar het vraagstuk: Het vergt veel om niet in oplossingen te gaan denken. Toch werkt het plaatsen van het vraagstuk in het midden verbinden. Communiceer helder over de eigen dilemma’s, druk twijfels uit over de toekomst en mensen gaan zich in jouw worsteling herkennen.
- Van uitleggen naar vertellen: Er wordt veel informatie geboden, feiten, cijfers en statistieken. Dat moet er ook zijn, landelijk, centraal en door burgemeesters. Maar naast feiten zijn er ook dragende verhalen nodig. Verhalen die de rol van individuen en families belichten. Een dragend verhaal over hoe de samenleving met corona omgaat. Op deze manier kunnen we solidariteit versterken.
