Praktijkvoorbeeld
Hoe omgaan met complotdenken bij je naasten?
We leven in woelige tijden. Het wantrouwen in de instanties groeit en we hebben steeds meer binnen de eigen familiekring kritische gesprekken over wetenschap, corona maatregelen en de politiek. Maar hoe zorg je er voor dat de discussies aan de eettafel niet ontsporen? Hoe ga je het gesprek aan, wanneer iemand van je naaste een complotdenker is? En wat blijft er nog over, wanneer de feiten er niet meer toe doen?
Wij-Zij sprak met Jaron Harambam, socioloog - en auteur van ‘The Truth is Out There'. Voor dat boek ging hij het gesprek aan met 18 complotdenkers en schetste een portret van hen. Hij is verbonden aan de KU Leuven, waar hij onderzoek doet naar complottheorieën, kritisch denken en wantrouwen.
Hij geeft vijf tips hoe zo’n moeilijk gesprek te voeren:
- Introspectie: Ga eerst bij jezelf na wat jouw precieze doel is voor het voeren van zo’n gesprek. Wat wil je precies bereiken? Dagelijks contact herstellen of terug iemand ‘op het rechte pad’ krijgen?
- Probeer de ander niet te overtuigen: Een discussie voeren waarin gelijk halen de toon zet gaat niet werken. Het zorgt er enkel voor dat we ons eigen punt zoveel mogelijk gaan proberen versterken, en tegelijkertijd groeit de afstand. Mensen die kritisch staan tegenover de samenleving zitten continu in een defensieve houding. In een gesprek, en zeker wanneer er anderen bij zijn en het risico op gezichtsverlies bestaat, gaan zij altijd reageren vanuit die positie.
- Inlevende communicatie staat centraal: Wat je wel moet doen is op zoek gaan naar het perspectief van de ander. Probeer te onderzoeken waar de ander vandaan komt, stel open vragen en toon begrip. Laat ook de medialogica achterwege, de persoon die voor jou zit is niet de persoon waarover je las in de krant.
- Eigen grenzen aangeven: Zo’n gesprek kan best emotioneel zijn, geef daarom duidelijk je eigen grenzen aan. Je kan de ander vragen om ook jouw wereldbeeld en keuze te respecteren, net zoals jij dat doet bij hen. We mogen allemaal zelf onze eigen opvattingen bepalen, dus vraag daar ook ruimte voor.
- Spreek over de toekomst: Probeer het gesprek af te sluiten op een passend moment. Leg de focus weg van de verschillen, naar waar jullie wel overeenkomen. Wat zijn jullie gemeenschappelijkheden? Hoe de moeilijke onderwerpen buiten het contact en probeer een gedeelde basis te vinden om de relatie op verder te zetten.