Onderzoeksresultaat
07 december 2021

Over bruggen en grenzen: hoe omgaan met diversiteit en Islam?

Een diepgaande blik op specifieke casussen op het werk, school, in de zorg, jeugdwerk en de vrije tijd

Diversiteit in de samenleving brengt een aantal uitdagingen met zich mee. Religieuze voorschriften en andere gewoonten zorgen ervoor dat er zich situaties voordoen die vragen oproepen. Doelstelling is om een manier te vinden waar iedereen kan deelnemen aan het maatschappelijke leven, maar hoe doe je dat concreet? Hoe moet een school bijvoorbeeld omgaan met gender - en seksualiteitsthema's bij jonge Moslima's wanneer ze niet alle info voorhanden hebben? Of hoe kan de lokale jeugdbeweging ervoor zorgen dat ze meer divers wordt zonder te weten wat de oorzaak is dat Moslim jongeren wegblijven? En in welke situatie sla je een brug om inclusief te zijn - en waar trek je een grens? 'Over Bruggen en Grenzen' biedt antwoorden.

Over Bruggen en Grenzen is een vervolg op het vorige boek Halal of niet, Alle vragen omtrent Islam en onderwijs in Vlaanderen beantwoord.  Na de lancering van dat boek gaven de auteurs tal van lezingen op uiteenlopdende plekken en werden ze aangesproken vanuit allerlei andere sectoren die aangaven zoekende te zijn. Ook binnen die instellingen is er namelijk nood aan verdere ondersteuning, gegeven dat hun publiek ook superdivers wordt. Dit boek geeft de tools aan deze instellingen om beter om te gaan met de heterogeniteit van de samenleving van vandaag. Dat is nodig om sociale polarisatie tegen te gaan: de breuklijnen die ons verdelen op basis van identiteitskenmerken. De extremen die deze polarisatie sturen zijn erg zichtbaar en goed georganiseerd, maar in het midden staat een grote groep die of onverschillig zijn, of te genuanceerd denken. Het is van belang om precies die groep te versterken, want zijn vormen de basis van deze samenleving – het centrum depolariseert en verbindt.

Een effectief diversiteitsbeleid combineert beide, met op het niveau van het individu aandacht voor de achterstand, en op het niveau van de organisatie een kritische blik op het normenkader.

Khalid Benhaddou & Emilie Le Roi

De auteurs duiden twee invalshoeken van werken rond diversiteit aan: het achterstandsdenken en/of het waarderend onderzoeken. Vanuit het achterstandsdenken ga je ervan uit dat bepaalde groepen in de samenleving een achterstand oplopen omwille van identiteitskenmerken. De nadruk ligt dan op individuele ondersteuning, safe spaces en het versterken van de eigen groep. Het nadeel van dit denkkader is dat het segregatie in de hand kan werken. Waarderend onderzoeken daarentegen vertrekt vanuit het systeem en wil structurele veranderingen teweegbrengen. Als instelling is het daar belangrijk om de eigen professionele context in vraag te stellen, inclusief het normenkader. Een effectief diversiteitsbeleid combineert beide, met op het niveau van het individu aandacht voor de achterstand, en op het niveau van de organisatie een kritische blik op het normenkader.

Het is nodig dat maatschappelijke instellingen met een genuanceerde blik aan de slag gaan wanneer ze geconfronteerd worden met diversiteitsvraagstukken. Elke vraag is namelijk uniek en valt moeilijk te vergelijken met een voorgaande casus. Alles is afhankelijk van de persoon, specifieke migratieachtergrond – en de islamitische geloofstrekking die die aanhangt. Wist je trouwens dat er verschillende wetscholen binnen de Islam bestaan (Hanafi, Maliki, Shafi en Hanbali) en dat zij verschillende regels voorschrijven? Zo zijn bijvoorbeeld mosselen en kreeft bij de soennieten verboden voor de Hanafi-wetschool (in België hoofdzakelijk aangehangen door moslims van Turkse origine) en wel toegestaan voor de andere scholen. Om goed te kunnen samenleven is het nodig om kennis te maken met elkaars referentiekader.